Een klassieke visie op sterven is die van psychiater Elisabeth Kübler-Ross (1926 – 2004) heeft zich jaren lang bezig gehouden met de begeleiding van mensen die gingen sterven. Zij zag bij verschillende mensen in de tijd voor hun sterven gevoelens en reacties die met elkaar overeenkwamen.
- ontkenning
- woede, opstandigheid
- onderhandelen
- depressie
- aanvaarding
ONTKENNING
Wanneer de arts je meedeelt dat er geen genezing meer mogelijk is, kan het zijn dat je de feiten ontkent. Door te denken dat de dokter zich vergist heeft of dat de uitslag van het onderzoek niet klopt. Een emotionele reactie in deze fase is niet ongewoon.
Sommigen gaan zover dat ze het simpelweg ontkennen en er niet over praten. Het is een vorm van zelfbescherming: de wetenschap dat de dood niet meer ver weg is maar "voor de deur" staat, is bedreigend.
Het zou jammer zijn als je in deze fase bleef. Je ontneemt jezelf en de mensen om je heen de mogelijkheid om goed afscheid te nemen.
WOEDE
"Waarom moet ik sterven en mogen anderen blijven leven?" "Waarom moet ik nu sterven? Ik ben er niet aan toe." Je kunt je woede richten op alles en iedereen, op degenen die je verzorgt of op God die dit heeft laten gebeuren.
Voor de omgeving is dit een moeilijke fase, omdat er allerlei verwijten gemaakt kunnen worden. Het is voor alle partijen even doorbijten, belangrijk is te weten dat de woede er mag zijn.
ONDERHANDELEN
Je probeert van alles om nog langer te leven: een dieet, een speciale dokter bezoeken, een alternatieve behandeling ondergaan. Dat is oke en moet je vooral doen.
DEPRESSIE
Als het tot je doordringt dat herstel niet meer mogelijk is, kun je je eenzaam of wanhopig voelen. Laat die gevoelens toe, het is oke om de boel even niet meer van de positieve kant te bekijken.
AANVAARDING
Je ziet de dood onder ogen en durft je eraan over te geven. Je bent bereid om afscheid te nemen. Voor jezelf is het goed maar je naasten kunnen juist in deze fase begeleiding goed gebruiken.
Een veel gehoord kritiek is dat men niet perse in een van deze fase hoeft te zitten. Iemand die niet wil praten is niet noodzakelijkerwijs aan het ontkennen. Daarom binnenkort een andere visie, namelijk het duale proces model van Margaret Stroebe en Henk Schut.
Lees ook:Het verhaal van Anna, deel 2 – (ervaringen van anderen)
Lees ook:In de rij om te sterven in een roze doodskist – (nieuws)
Lees ook:Begraven of cremeren? – (praktische info)
Lees ook:ToBe – (nieuws)
Lees ook:Orgaandonatie 2011